Enkele weken geleden was het al mot: eurobonds. Nederland en Duitsland wilden niet en de Italianen waren er boos om. Hun land is hard geraakt door de corona crisis en een zware recessie is onvermijdelijk. De Italianen vinden dat zij mogen rekenen op solidariteit vanuit de andere eurolanden om hun economie er weer bovenop te helpen. Kostte wat het kost. Wat is er precies aan de hand?
Eurobonds zijn leningen die worden uitgegeven aan de 19 lidstaten van de Eurozone als geheel. Ieder land staat garant voor de terugbetaling van de lening. Voor geldschieters is dat positief omdat je zo veel zekerheid hebt dat de lening wordt terugbetaald. Daardoor is ook de rente op een eurobond lager.
Voor de Italianen is dat voordelig omdat zij zelf alleen kunnen lenen tegen hogere rentepercentages. Italië heeft namelijk al veel schulden. Via een eurobond kan Italië meeliften op de betere huishoudboekjes van bijvoorbeeld Duitsland, Finland en Nederland[1]. Door de hoge staatsschuld van onder andere Italië, gaat de rente voor Nederland juist omhoog, als het een gezamenlijke lening afsluit.
Het is dan ook niet verrassend dat de landen met grote staatsschulden als Spanje en Italië wel te porren zijn voor eurobonds. Landen die garant moeten staan maar geen gebruik maken van de eurobond zijn sceptischer. De kredietwaardigheid van Nederland kan beïnvloed worden door het financiële beleid van Italië, zonder dat Nederland daar verder nog invloed op heeft[2]. Nederland heeft immers niets te zeggen over de Italiaanse begroting.
Een andere optie voor Italië is geld lenen vanuit het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM). Dat is een noodfonds waarin nu 410 miljard beschikbaar is. Europese landen die in financieel slecht weer verkeren kunnen hieruit leningen opnemen. De EU heeft dit noodfonds opgericht om de waarde van de euro te kunnen beschermen. Spanje en Italie willen geld opnemen via het ESM, maar willen daaraan geen voorwaarden verbinden.
Voorwaarden horen standaard bij een lening vanuit het ESM. Die voorwaarden verplichten landen die lenen om hun begroting op orde te gaan brengen. Iets dat standaard gepaard gaat met bezuinigingen. Nederland ziet geen reden waarom deze voorwaarden nu ineens niet meer opgevolgd hoeven te worden. Die zorg is wel terecht want waar Nederland de afgelopen jaren druk bezig was de staatsschuld te verlagen, liep die schuld in Italie alleen maar op.
Uiteindelijk kwam er een akkoord. Er komt een steunpakket met een waarde van meer dan 500 miljard euro. Landen mogen geld opnemen via het ESM, met als enige voorwaarde dat het wordt gebruikt voor medische zorg[3]. Het fonds mag niet worden aangewend voor het herstellen van verzwakte economieën na de corona crisis. De eurobonds zijn voorlopig van de baan.
De strijd is echter nog lang niet gestreden. De discussie omtrent eurobonds gaat hoe dan ook weer oplaaien op het moment dat alle landen hun economische balans moeten opmaken na de corona crisis. Duitsland is net als Nederland tegen het inzetten van eurobonds maar stelt zich steeds genuanceerder op[4]. Zo staat het land open om een herstelfonds in te zetten op basis van Artikel 122[5]. In geval van een ramp kunnen landen via deze weg geld opnemen waarbij het hele EU budget als onderpand wordt ingezet. Het heet dan geen eurobond, maar het komt op hetzelfde neer. Nederland levert flink aan kredietwaardigheid in, zonder mee te kunnen spreken over de begroting van landen aan wie de lening ten deel valt.
De basis van Artikel 122 is dat een land in grote moeilijkheden verkeert door een natuurramp of buitengewone gebeurtenissen die een lidstaat niet kan beheersen. Of dat hier het geval is valt nog te betwisten. Alle lidstaten van de Europese Unie hebben te maken met de gevolgen van de corona uitbraak. Hoe moeilijk of makkelijk de gevolgen te beheersen zijn heeft veel te maken met het politieke beleid dat voorafgaand aan de crisis werd gevoerd. Landen met een grotere buffer kunnen de economische schade beter opvangen. Echter hebben die landen daar ook hard voor gewerkt en gespaard. Landen met een efficiënte gezondheidszorg kunnen beter voorkomen dat ziekenhuizen overspoeld raken. Echter zijn dat ook landen die daar in de afgelopen jaren geld en politieke aandacht aan hebben besteed.
Solidariteit is mooi. In het kader van een gemeenschappelijk belang help je elkaar, ook als dat soms ten koste gaat van je eigen belangen. In de Europese Unie is het helaas zo dat steeds dezelfde landen moeten inspringen voor een vast groepje andere landen. We moeten dan ook uitkijken dat solidariteit niet doorslaat in codependentie. Voorkomen is beter dan genezen. En juist voorwaarden en controles kunnen eraan bijdragen dat de falende begroting van Italië niet iedere keer genezen moet worden door de Nederlandse belastingbetaler. Dat is niet hard of gemeen, maar gewoon hoe volwassen mensen dat met elkaar horen te doen.
[1] https://www.businessinsider.nl/coronacrisis-eurobonds-europa-steun-hoekstra-esm/
[2] https://www.businessinsider.nl/nederland-en-italie-op-ramkoers-over-eurobonds-minister-hoekstra-buigt-niet/
[3] https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/5086841/europa-politici-eurogroep-politiek-corona-coronacrisis-covid19-steun
[4] https://frieschdagblad.nl/2020/4/16/een-onnodige-provocatie-van-zuid-europa
hetoudenormaal.com 